زۆرێک لە تاکەکان و خاوەن کارەکان خەون بە گەشتکردن بە جیهان و پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیارە نوێیەکان لەسەر ئاستی جیهانی دەبینن. بواری بازرگانی نێودەوڵەتی ئایدیاڵە بۆ ئەم تاکانە. بازرگانی نێودەوڵەتی ئاماژەیە بۆ هەر جۆرە کارێک کە لەسەر ئاستی جیهانی ئەنجام بدرێت، وەک بازرگانی، وەبەرهێنان، دارایی و بازاڕکردن. چالاکییەکانی کۆمپانیاکانی وەک ئەمازۆن و ئەپڵ و ماکدۆناڵدز لە سنوورە نیشتمانییەکانیان زیاترە و بە بازرگانی نێودەوڵەتی دادەنرێت. لەگەڵ کولتوور و بازاڕ و ژینگە ڕێکخراوەییەکانی دیکەدا کارلێک دەکەن. زیاتر لەم بابەتەدا ناوەڕۆکی زانیاری و سەرنجڕاکێش باسکراوە بۆ ئەو کەسانەی کە دەپرسن بازرگانی نێودەوڵەتی چییە.
بواری بازرگانی نێودەوڵەتی چییە؟
لە بواری بازرگانی نێودەوڵەتیدا، تێگەیشتنێکی تەواو لە بنەماکانی وەک ڕێساکانی بازرگانی , پەیوەندی نێوان کولتوورەکان, و ڕەوتی بازاڕی جیهانی زۆر گرنگە. خوێندن لەم بوارەدا یارمەتی خوێندکاران دەدات کە ئاشنای ئاڵۆزییەکانی جیهانی بازرگانی نێودەوڵەتی بن و زانیاری لەسەر کارەکانی بازرگانی بەدەستبهێنن. بێگومان فێربوونی خوێندکاران لەم بوارەدا تەنها لەم بوارانەدا سنووردار نییە و هەروەها پەرەپێدانی گونجان و هۆشیاری کولتووری و بەرزکردنەوەی زیرەکی سۆزداری و توانای پەیوەندیکردن بە هێز لەخۆدەگرێت.
هەموو ئەو لایەنانەی باسکراون بە پێویست دادەنرێت بۆ پێشکەوتن لەسەر ئاستی جیهانی، کە تێیدا بەشداریکردن لەگەڵ تەحەددای سیاسی و ڕێکخراوەییدا شتێکی دیاریکراوە. سەرەڕای ئەوەش، لەم بوارەدا، خوێندکاران سەرقاڵی فێربوونن دەربارەی کولتوورە جۆراوجۆرەکان، پێکهاتەی دارایی وڵاتانی جیاواز، سیستەمی یاسایی، ڕێساکان و سیاسەتە جۆراوجۆرەکان. یەکێک لە گرنگترین بابەتەکان کە لەم بوارەدا دەخوێندرێت، زمانە بیانییەکانە. پێویستە خوێندکاران خۆیان لەو کولتوورەدا نوقم بکەن بە خوێندن لە دەرەوەی وڵات و فێربوونی زمانە بیانییەکان بۆ ئەوەی لە گۆڕەپانی بازرگانیدا سەرکەوتوو بن. بە خوێندنی بازرگانی نێودەوڵەتی، خوێندکاران دەتوانن لە داهاتوودا لە پۆستە پیشەییە جیاوازەکاندا کاربکەن، وەک بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان، شیکارکەری توێژینەوەی بازاڕ، ئابووریناس و بەڕێوەبەری کارەکان.
تایبەتمەندییە گرنگەکانی بواری بازرگانی نێودەوڵەتی چین؟
ئێستا کە زانیمان بازرگانی نێودەوڵەتی چییە، باشترە بەو تایبەتمەندیانەش ئاشنا بین کە لە بوارەکانی تری ئێستای وڵاتدا جیای دەکەنەوە. خوێندکاران لەم بوارەدا دەبێت ئەو ڕاستییە قبوڵ بکەن کە موکلیفی خۆیان لە کەسانێک پێکهاتوون کە زمان و بارودۆخی کولتووری جیاوازیان هەیە بە بەراورد لەگەڵ تاکەکانی ناو وڵاتەکەی خۆیان. ئەمەش هەم وەک دەرفەتێک و هەم وەک هەڕەشەیەک سەیر بکرێت. ئێمە زیاتر لەم تایبەتمەندیانە دەکۆڵینەوە.
فێربوونی زمانی بیانی
پێشتر باسمان لەوە کرد، بەڵام بەهۆی گرنگییە بەرزەکەیەوە، بەنیازین بە وردی لێی بکۆڵینەوە. بەهۆی ئەو پەیوەندییە نێودەوڵەتیانەی کە هەیانە، بە ناچاری پێویستە خوێندکاران لەم بوارەدا فێری زمانی بیانی بن. لە ئێستادا شارەزایی لە زمانی ئینگلیزیدا وایکردووە خەڵک لە زۆربەی وڵاتانی جیهان پەیوەندی بکەن. بەڵام بە پشتبەستن بە ئەزمونی کەسیی زۆرێک لە پیشەگەرەکانی ئەم بوارە، لە وڵاتانی عەرەبی زمان و ڕووسیا و هەندێک لەو وڵاتانەی کە لە یەکێتی سۆڤیەت جیابوونەوە، فێربوونی زمانی ئینگلیزی بە تەنیا ناتوانێت پێداویستییەکانی پەیوەندیکردنی خەڵک دابین بکات. ئەوانەی لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا کاردەکەن دەبێت شارەزا بن لە چەندین زمانی بیانی کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێن. ئەگینا ناچار دەبن چەند وەرگێڕێکی لێهاتوو و متمانەپێکراو بەکرێ بگرن. بێ گومان دامەزراندنی ئەم وەرگێڕانە خەرجییەکی بەرچاویان بۆ دروست دەکات.
وەرگرتنی یارمەتی لە ڕاوێژکارە نێودەوڵەتییەکان
هەرچەندە شارەزایی لە زمانە بیانییە جیاوازەکاندا وا لە خاوەن کارەکان دەکات کە لە ئاستێکی بنەڕەتیدا کارلێک لەگەڵ کەسانی دیکەدا بکەن، بەڵام پێویستی بە ڕاوێژکاری نێودەوڵەتی بۆ تێگەیشتن لە کولتوورە جیاوازەکان دەدۆزنەوە. ئاگاداربوون لە بارودۆخە کولتوورییە جیاوازەکان و وەڵامدانەوەی گونجاو بەپێی کولتوورێکی دیاریکراو جیاوازە لە تەنیا فێربوونی زمانی ئەو نەتەوەیە. بۆ نموونە کاتێک پەندێک دەگاتە گوێمان، هەوڵ دەدەین بە شێوەیەکی ڕستەیی وەریبگێڕین؛ بەڵام مانای ڕاستەقینەی زۆر جیاوازە لە وەرگێڕانێکی وشەیی. لەم سیناریۆیەدا ڕێنمایی لەلایەن ڕاوێژکارە نێودەوڵەتییەکانەوە بە سوود دادەنرێت.
زانینی ئادابەکانی دانوستانکاری نێودەوڵەتی
گرنگیدان بە ئەتەکێتە جیاوازەکانی دانوستان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، جگە لەو دوو لایەنەی کە باسکراون، تاڕادەیەکی زۆر سەرکەوتنی بازرگانییەکان مسۆگەر دەکات. دەبێت بزانن کە مامەڵە لەگەڵ تاکەکان دەکەن کە بارودۆخی کولتووری جیاوازیان هەیە. بۆ نموونە:
- خەڵکی ژاپۆن زۆر ماندوون و پابەندن بە بنەماکانیانەوە، لە هەمان کاتدا زۆر دادپەروەرانە ڕەفتار دەکەن.
- ئەڵمانییەکان زیاتر پشت بە ئامێر و کەرەستەی میکانیکی دەبەستن لە چاو گەلانی دیکە و کەمتر هەستەکان لە بابەتە پەیوەندیدارەکانی کارەکانیاندا بەشدار دەکەن.
- خەڵکی فەرەنسی بە پێچەوانەی ئەڵمانییەکان زیاتر لە ژێر کاریگەری هەست و سۆزەکانیاندان.
- بنەماکانی کولتوور و شێوازی ژیانی ئەفریقییەکان جیاوازییەکی بەرچاویان لەگەڵ ئەوروپییەکان هەیە.
- وڵاتانی عەرەبی زمان زۆر ئارامن و زۆر بەدوای کێشەدا ناگەڕێن.
- ئینگلیزەکان هەڵوێستێکی باڵاتر نیشان دەدەن و هەمیشە وەک ئەوەی ڕاست بکەن لە کاتی دانوستانەکاندا مامەڵە دەکەن.
- و هتد...
ئەنجام
بازرگانی نێودەوڵەتی ئاماژەیە بۆ کارکردن لە بوارە جیاوازەکاندا لەسەر ئاستی جیهانی. خوێندکارانی ئەم بوارە پێویستە زانیارییەکی تاڕادەیەک گشتگیر و تەواویان هەبێت سەبارەت بە زمان و کولتوورەکانی وڵاتانی دیکە بۆ ئەوەی بەو پێیە پەیوەندی لەگەڵ تاکەکاندا بکەن. سەرەڕای ئەوەش، ئاگاداربوون لە کەسایەتی نەتەوە جیاوازەکان و جیاوازییەکانیان یارمەتی بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان دەدات لە پێشکەوتنی خێراتر بە درێژایی ڕێگای سەرکەوتن. لەم بابەتەدا هەوڵماندا وەڵامی ئەو پرسیارە بدەینەوە کە بازرگانی نێودەوڵەتی چییە و تایبەتمەندییەکانی چین.