لەم بابەتەدا بە وردی جیاوازی نێوان چیمەنتۆی ڕەش، چیمەنتۆی سپی، چیمەنتۆی پۆزۆلانیک و چیمەنتۆی پۆرتلاند و بەکارهێنانی هەریەکەیان لە بیناسازیدا دەکۆڵینەوە.
چیمەنتۆی پۆرتلاند
چیمەنتۆی پۆرتلاند گرنگترین و بەکارهێنراوترین جۆری چیمەنتۆیە لە جیهاندا، وەک بڕبڕەی پشتی پیشەسازی بیناسازی کاردەکات. ئەم چیمەنتۆیە بە وردکردنی کلینکەر (ئەنجامی گەرمکردنی تێکەڵەیەکی بەردی لیمۆ و گڵ لە نزیکەی پلەی گەرمی ١٤٥٠ پلەی سەدی) لەگەڵ ڕێژەیەکی کەم لە جپس بەرهەم دەهێنرێت. جبس لە کاتی بەرهەمهێناندا زیاد دەکرێت بۆ کۆنترۆڵکردنی کاتی جێگیربوونی چیمەنتۆکە.
پێکهاتە کیمیاییە سەرەکییەکانی چیمەنتۆی پۆرتلاند
- سیلیکاتەکانی کالیسیۆم ( C3S و C2S ): بەشدارە سەرەکییەکان لە هێزی پەستانی کۆنکرێت.
- کالیسیۆم ئەلومینات ( C3A ): بەرپرسە لە کارلێکە خێراکان و گەرمی بەرزی ئاودان.
- کالیسیۆم فێرایت ( C4AF ): کاریگەری کەمتری لەسەر هێز هەیە بەڵام کاریگەری لەسەر ڕەنگ و خێرایی ڕێکخستن هەیە.
کاتێک لەگەڵ ئاو تێکەڵ دەکرێن، ئەم پێکهاتانە بە کارلێکی ئاودانەوەدا تێدەپەڕن، پێکهاتەی نوێ وەک جێڵی CSH (هایدرەیت سیلیکاتی کالیسیۆم) دروست دەکەن، کە هۆکاری سەرەکی ڕەقبوونەوە و بەهێزبوونە لە کۆنکرێتدا.
جۆرەکانی چیمەنتۆی پۆرتلاند (بەپێی ASTM C150)
- جۆری یەکەم (ئاسایی): گونجاوە بۆ زۆربەی کارەکانی بیناسازی گشتی.
- جۆری دووەم (بەرگری مامناوەندی سەلفات): لەو شوێنانەدا بەکاردێت کە خاک یان ئاوی تێدایە کە ئایۆنی سەلفات مامناوەندی تێدایە.
- جۆری سێیەم (هێزی سەرەتایی بەرز): هێزی سەرەتایی بەرز، گونجاوە بۆ ئەو پڕۆژانەی کە پێویستیان بە گۆڕینی خێرا هەیە.
- جۆری چوارەم (گەرمی کەم): گونجاوە بۆ پێکهاتە گەورەکانی وەک بەنداو بەهۆی کەمی بەرهەمهێنانی گەرمی.
- جۆری پێنجەم (بەرگری بەرزی سولفات): بۆ بارودۆخی زۆر ژەنگاوی، وەک پێکهاتەی دەریایی.
تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی چیمەنتۆی پۆرتلاند
- هێزی پەستانی بەرز لە تەمەنە جیاوازەکانی ساڕێژبووندا (٧، ٢٨، و ٩٠ ڕۆژ).
- گشتگیری بەرز و گونجان لەگەڵ کەرەستەی جیاواز و بارودۆخی ژینگەیی.
- بەردەستبوونی ئاسان و بەرهەمهێنانی بەکۆمەڵ لە زۆربەی وڵاتان.
- کەموکوڕییە ئەگەرییەکان: درووستکردنی گەرمی بەرز لە کاتی ڕێکخستن (بەتایبەت جۆرەکانی I و III)، ئامادەیی بۆ هێرشی سەلفات (جگە لە جۆرەکانی II و V).
داواکارییەکان
- بەرهەمهێنانی کۆنکرێتی بەهێز و نابەهێز
- پڕۆژەی ژێرخانی وەک پرد و بەنداو و ڕێگاوبان
- دروستکردنی توخمە کۆنکرێتییە پێش دروستکراوەکان
- بەکارهێنان لە پێکهاتە جۆراوجۆرەکانی گشتی و پیشەسازیدا
چیمەنتۆی سپی
چیمەنتۆی سپی لە بنەڕەتدا هەمان چیمەنتۆی پۆرتلاندە، بەڵام بەهۆی ئەوەی پێکهاتەکانی ڕەنگکردنی وەک ئاسن و ئۆکسیدی مەنگەنیز لە کاتی بەرهەمهێناندا لابراون یان کەم دەکرێنەوە. لە ئەنجامدا سپییەکی پاکە و بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ کاری دیکۆرات و تەلارسازی بەکاردێت .
تایبەتمەندیەکانی چیمەنتۆی سپی
- ڕەنگی گەشاوە: گونجاوە بۆ ڕووکار و دیزاینی تەلارسازی.
- هێزی پاڵەپەستۆ هاوشێوەی چیمەنتۆی ئاسایی پۆرتلاند.
- پێکهاتەی کیمیایی کۆنترۆڵکراو: لابردنی ئۆکسیدی ئاسن و مەنگەنیز.
- تێچووی زیاتر: بەهۆی پێویستی بە کەرەستەی خاو تایبەت و پرۆسەی بەرهەمهێنانی وردتر.
پێکهاتەی کیمیایی
- سیلیکاتەکانی کالیسیۆم (C3S و C2S) – بەشداربووانی سەرەکی لە بەهێزیدا
- ڕێژەی ئۆکسیدی ئاسن زۆر کەم (Fe2O3)
- کەرەستەی خاو و پاکی بەرز (بەردی لیمۆی سپی، گڵی سپی، یان کاولین)
سوودەکانی
- ڕواڵەتێکی سەرنجڕاکێش بۆ بەکارهێنانی تەلارسازی
- دەتوانرێت ڕەنگ بکرێت یان تێکەڵ بە ڕەنگەکان بکرێت
- بەهێزی بەراورد دەکرێت بە چیمەنتۆی خۆڵەمێشی (ئەگەر بە کوالێتی بەرز بەرهەم هێنرابێت)
زیانەکانی
- نرخی بەرزترە بە بەراورد بە چیمەنتۆی ڕەش
- بەکارهێنانی وزەی زیاتر لە بەرهەمهێناندا
- جیاوازییەکی بەرچاوی تایبەتمەندی میکانیکی نییە بە بەراورد بە چیمەنتۆی ڕەش (جگە لە دەرکەوتن)
داواکارییەکان
- ڕووبەری بیناسازی
- زەوی دیکۆراتی
- دروستکردنی مۆزایک و کاشی و پێش دروستکراوی تەلارسازی
- بەرهەمهێنانی پەیکەر و پێکهاتەی هونەری
چیمەنتۆی پۆزۆلانیک
چیمەنتۆی پۆزۆلانیکی جۆرێکە لە چیمەنتۆ کە جگە لە کلینکەر و جپس، مادەی پۆزۆلانیکیشی تێدایە. پۆزۆلانەکان پێکهاتەی سروشتی یان دەستکردن کە سیلیکا و ئەلومینایان تێدایە کە کاتێک کارلێک لەگەڵ کالیسیۆم هایدرۆکساید و ئاو دەکەن، مانەوە و بەهێزی کۆنکرێتەکە زیاد دەکەن .
تایبەتمەندیەکانی چیمەنتۆی پۆزۆلانیک
- ڕێکخستنی خاو: کاتی ڕێکخستنی درێژتر، گونجاوە بۆ ڕژانی گەورە و پێکهاتەکان کە کۆنترۆڵی گەرمی پێویستیان پێیەتی.
- بەرگری لە بەرامبەر سەلفات و ماددە کیمیاییەکان: گونجاوە بۆ ژینگەی تەڕ و خاکی سەلفات و پێکهاتەی دەریایی.
- کەمبوونەوەی گەرمی ئاودان: ئایدیاڵە بۆ بەنداو و کارەکانی کۆنکرێتی بەکۆمەڵ.
پێکهاتەی کیمیایی
- کلینکەری چیمەنتۆی پۆرتلاند
- پۆزۆلانی سروشتی (خۆڵەمێشی گڕکان، گڵ) یان پیشەسازی (دوکەڵی سیلیکا، خۆڵەمێشی فڕیو)
- جپس بۆ ڕێکخستنی کۆنترۆڵ
سوودەکانی
- بەرزکردنەوەی مانەوە و بەرگری لە ژەنگ
- کەمبوونەوەی درزی گەرمی لە پێکهاتە گەورەکاندا
- کەمکردنەوەی بەکارهێنانی کلینکەر، پاشەکەوتکردنی وزە و کەمکردنەوەی دەردانی CO2
زیانەکانی
- هێزی سەرەتایی کەمترە بە بەراورد بە چیمەنتۆی ئاسایی پۆرتلاند (٧ ڕۆژی یەکەم)
- ماوەی درێژتر پێویستە بۆ بەدەستهێنانی هێزی کۆتایی
داواکارییەکان
- دروستکردنی بەنداو و تونێل و پێکهاتەی گەورە
- کۆنکرێت بەرگری لە سەلفات و ژینگەی ژەنگاوی دەکات
- پڕۆژەی ژێرخانی درێژخایەن کە پێویستیان بە مانەوەی بەرز هەیە
بەراوردکردنی جۆرەکانی چیمەنتۆ
چوار جۆری سەرەکی چیمەنتۆ - پۆرتلاند، ڕەش، سپی و پۆزۆلانی - هەریەکەیان تایبەتمەندی ناوازەیان هەیە و هەڵبژاردنی یەکێکی گونجاو بەندە بە پێداویستییەکانی پڕۆژەکە و بارودۆخی ژینگەیی و ئامانجە پێکهاتەییەکان. چیمەنتۆی پۆرتلاند و ڕەش بە پلەی یەکەم بۆ پێکهاتەی گشتی و نیشتەجێبوون بەکاردەهێنرێت، لە کاتێکدا چیمەنتۆی سپی بە شێوەیەکی سەرەکی دیکۆراتی و چیمەنتۆی پۆزۆلانیکی گونجاوە بۆ پڕۆژەی گەورە و ژینگە خراپەکان.
بۆ ئەوەی باشتر لە جیاوازییەکان تێبگەین، ئەم خشتەیەی خوارەوە کورتیان دەکاتەوە:
جۆری چیمەنتۆ | ڕەنگ و ڕواڵەت | هێزی پاڵەپەستۆ | ڕێکخستن و ڕەقکردنەوە | بەرنامەی سەرەکی |
پۆرتلاند | خۆڵەمێشی | بەرز | ستاندەر | کۆنکرێتی بەهێز، بیناسازی گشتی |
ڕەش | خۆڵەمێشی تۆخ | گونجاو | ستاندەر | پێکهاتە و بناغە گشتییەکان |
سپی | سپییەکی پاک | هاوشێوەی پۆرتلاند | ستاندەر | ڕووبەر و دیکۆرات و مۆزایک و کاشی |
پۆزۆلانیک | خۆڵەمێشی سووک | ناوەند | ڕێکخستنی خاو | بەنداو، تونێل، ژینگەی خراپ |
هەروەها گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە چیمەنتۆی پۆزۆلانیک، بەهۆی هێواشی جێگیربوونی، گەرمی کەمتر دروست دەکات، ئەمەش وایکردووە زۆر گونجاو بێت بۆ ڕشتنی کۆنکرێتی بەکۆمەڵ و پڕۆژەی درێژخایەن. لەلایەکی دیکەوە چیمەنتۆی سپی جوانی پێشکەش دەکات و دەتوانرێت لەگەڵ ڕەنگەکان تێکەڵ بکرێت، بەڵام بە بەراورد بە چیمەنتۆی ڕەش و پۆرتلاند نرخێکی زیاتری هەیە.
هەڵبژاردنی چیمەنتۆی گونجاو بۆ پڕۆژەکەت
هەڵبژاردنی چیمەنتۆی گونجاو نەک تەنها کاریگەری لەسەر کوالیتی و مانەوەی پێکهاتەکە هەیە , بەڵکو دەتوانێت تێچوون و کاتی جێبەجێکردنیش باشتر بکات. پێویستە چەند هۆکارێکی سەرەکی لەبەرچاو بگیرێن:
یەکەم شت کە لەبەرچاو بگیرێت بارودۆخی ژینگەیە. ئەگەر پڕۆژەکەت لە ژینگەی ژەنگاوی یان خاکی دەوڵەمەند بە سەلفات بێت، چیمەنتۆی پۆزۆلانیک یان چیمەنتۆی جۆری II و V پۆرتلاند بژاردەی باشترن. ئەم چیمەنتۆیانە بەرگری زیاتریان هەیە بەرامبەر بە سەلفات و ژەنگاویی کیمیایی، بەمەش تەمەنی خزمەتگوزاری پێکهاتەکە درێژتر دەبێتەوە.
لە لایەکی ترەوە ئەگەر ئامانج جوانکاری و دیزاینی تەلارسازی بێت، چیمەنتۆی سپی بە ڕەنگی گەشاوە و توانای تێکەڵبوونی لەگەڵ ڕەنگەکان باشترین هەڵبژاردنە. چیمەنتۆی سپی بەزۆری بۆ کاری ڕووبەر و مۆزایک و کاشی و توخمە دیکۆراتییەکان بەکاردەهێنرێت.
بۆ پڕۆژە ئاسایی و گشتیەکانی وەک بینای نیشتەجێبوون و ئۆفیس، پۆرتلاند و چیمەنتۆی ڕەش بەسە. ئەم چیمەنتۆیانە بەهێزی گونجاو و کاتی دانانی ستانداردیان هەیە و هەروەها بەهۆی ئاسانی بەردەستبوونیانەوە کاریگەرییان لەسەر تێچوون هەیە.
لە کۆتاییدا کلیلەکە بریتییە لە هەڵبژاردنی چیمەنتۆ لەسەر بنەمای تێکەڵەیەک لە هێز و ڕواڵەت و بارودۆخی ژینگەیی و بودجەی پڕۆژە بۆ دروستکردنی پێکهاتەیەکی بەردەوام و ئابووری.
ئەنجام
هەڵبژاردنی چیمەنتۆی گونجاو ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە کوالیتی و مانەوە و سەلامەتی پێکهاتەکاندا. چیمەنتۆی ڕەش، یان چیمەنتۆی ئاسایی پۆرتلاند، باشترین هەڵبژاردنە بۆ پڕۆژەی گشتی و بناغە و کارە کۆنکرێتییە ئاساییەکان. چیمەنتۆی سپی بە پلەی یەکەم بۆ بەکارهێنانی دیکۆرات و ڕووبەر بەکاردێت، چیمەنتۆی پۆزۆلانیکی گونجاوە بۆ ژینگەی ژەنگاوی و پێکهاتە گەورەکان، هەروەها جۆری تایبەتی چیمەنتۆی پۆرتلاند (جۆرەکانی I تا V) بە پشتبەستن بە بارودۆخی ژینگەیی و پێداویستییەکانی پڕۆژەکە هەڵدەبژێردرێت.
بۆ زانیاری زیاتر لەسەر دابینکەران و جۆرەکانی چیمەنتۆ، دەتوانن سەردانی شارمارکێت بکەن. شارمارکێت پلاتفۆرمێکی نێودەوڵەتییە کە بە حەوت زمانی (ئینگلیزی، ڕووسی، فارسی، کوردی، تورکی، عەرەبی، و چینی) کاردەکات و بازرگانی و کۆمپانیاکان لە سەرانسەری جیهاندا بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ئەم پلاتفۆرمە وەک ڕێنمایییەکی گشتگیر بۆ هەڵبژاردن و کڕینی کەرەستەی بیناسازی، پەیوەندیکردن لەگەڵ بەرهەمهێنەران، و ئاگاداربوون لە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان کاردەکات.
