زۆرێک لە تاکەکان هەست بە دڵەڕاوکێ و سەرلێشێواوی دەکەن پێش ئەوەی بڕیار بدەن لە بوارە جیاوازەکاندا وەبەرهێنان بکەن. ئەم نیگەرانییە بە تەواوی جێگەی تێگەیشتنە، چونکە هەمیشە چەندین بژاردەی جۆراوجۆر لەبەردەستیاندایە. سەرەڕای ئەوەش، دیاریکردنی ئەوەی کە کام شێواز باشترینە بۆ ئەوان و گەڕانەوەی زیاتر پێشکەش دەکات هەندێک جار دەتوانێت چالاک بێت. لە لایەکی ترەوە ناتوانرێت گرنگیی شێوازە دروستەکانی وەبەرهێنان لەبەرچاو نەگیرێت، چونکە یەکێکە لە ڕێگا هەرە گرنگەکان بۆ زیادکردنی سەروەت و سامان و گەیشتن بە ئامانجە داراییە درێژخایەنەکان. لەم بابەتەدا بە وردی جۆرەها وەبەرهێنان دەکۆڵینەوە.
جۆرەکانی وەبەرهێنان چین؟
-
وەبەرهێنانی بازاڕی بۆرسە
وەبەرهێنانی بازاڕی بۆرسە لە ئێستادا بەهۆی سوودە جۆراوجۆرەکانییەوە بە یەکێک لە جۆرەکانی وەبەرهێنانی قازانجدار دادەنرێت. بازاڕی بۆرسە چەندین جۆری سندوق و پشک پێشکەش دەکات، ئەمەش ڕێگە بە تاکەکان دەدات لە دوورەوە وەبەرهێنان بکەن. ئەم شێوازە پێویستی بە هیچ سەرمایەیەکی سەرەتایی گەورە نییە و دەتوانرێت تەنانەت بەبێ شارەزایی زۆریش دەستی پێبکرێت. سندوقەکانی وەبەرهێنان کە لەلایەن کەسانی پسپۆڕی بە ئەزموونەوە بەڕێوەدەبرێن، هەڵبژاردەیەکی ئایدیاڵە بۆ ئەو کەسانەی کە سەرەتایین و سەرمایەی سنوورداریان هەیە. یەکێکی دیکە لە باشییەکانی وەبەرهێنانی بازاڕی بۆرسە توانای تەسفیەکردنی خێرای سندوقەکانە.
-
وەبەرهێنانی زێڕ
وەبەرهێنانی زێڕ سەلماندوویەتی کە بە تێپەڕبوونی کات داهاتێکی بەرز و کاریگەرییەکی بەرچاوی هەیە. ئەم شێوازە پارێزراوە بەرگرییەکی زۆری هەیە لە بەرامبەر هەڵاوسان و هەڵاوسانی بازاڕ. توانای وەبەرهێنان بە بڕە پارەیەکی کەم و نەختینەیی تاڕادەیەک ئاسان وایکردووە زێڕ ببێتە هەڵبژاردەیەکی ئایدیاڵ بۆ وەبەرهێنان. نرخی ئۆنسە جیهانییەکان نرخی زێڕ دیاری دەکات، واتە هەڵاوسانی نرخی ئۆنسە و دۆلار کاریگەری لەسەر نرخی زێڕیش هەیە، ئەمەش داهاتەکەی گەورەتر دەکات. بەڵام ناتوانرێت چاوپۆشی لە مەترسییە ئەگەرییەکان بکرێت، وەک ڕەسەنایەتی زێڕی کڕدراو یان مەترسی دزیکردن. سەرەڕای ئەوەش، سندوقەکانی وەبەرهێنانی مۆدێرن لەسەر بنەمای زێڕ تا ڕادەیەکی زۆر ئەم مەترسیانەیان کەمکردووەتەوە.
-
وەبەرهێنانی خانووبەرە
وەبەرهێنانی خانووبەرە لە نێوان جۆرە جیاوازەکانی وەبەرهێناندا سوودێکی زۆری هەیە بۆ وەبەرهێنەران. ئەم کەسانە دەتوانن داهاتی مانگانە بەدەستبهێنن بە کرێدانی موڵک، لەکاتێکدا بەهای موڵکەکە لە بەرامبەر هەڵاوساندا دەپارێزرێت. بەڵام وەک دەزانن وەبەرهێنانی خانووبەرە پێویستی بە سەرمایەیەکی بەرچاو هەیە، کە ڕەنگە زۆرێک لە تاکەکان کەمییان هەبێت. هەر لەبەر ئەمەشە خەڵک زیاتر مەیلیان بۆ زێڕ و پشکەکانە. مەترسییە ئەگەرییەکانی وەبەرهێنانی خانووبەرە بریتین لە کەمی نەختینەیی و پێویستی بە شارەزایی تەواو بۆ کڕینی خانووبەرە لە ناوچە گونجاوەکاندا.
-
وەبەرهێنان لە دراوی بیانی وەک دۆلار
وەبەرهێنان لە ڕێگەی ئەم شێوازەوە بە مەترسیدار دادەنرێت و لەگەڵ ناجێگیرییەکی بەرچاودا دێت. هۆکارە جیاوازەکان، وەکو گرژبوونی پەیوەندییە دەرەکییەکان، هاوردە و هەناردەکردن، سیاسەتەکانی حکومەت و بڕیارە گرنگەکانی بانکی ناوەندی، کاریگەرییان لەسەر هەڵاوسانی بازاڕی دراوی بیانی هەیە. سەرەڕای ئەوەش، کڕین و فرۆشتنی دراوە بیانییە باوەکانی وەک دۆلار و یۆرۆ هەندێکجار سنووردارکردنی جددی لەگەڵدایە، ئەمەش گرنگی هەڵگرتنی پارێزراو دەردەخات. وەبەرهێنان لەم دراوانەدا، بەتایبەتی لە کورتخایەندا، مەترسی زیاد دەکات بەهۆی ئەم هەڵاوسانەوە.
-
وەبەرهێنانی ئۆتۆمبێل
هەروەها ئەم جۆرە وەبەرهێنانە بە مەترسیدار دادەنرێت. کڕینی ئۆتۆمبێل هەمیشە سنووردارکردنی لەگەڵدا بووە. جگە لەوەش، پرسەکانی وەک جیاوازی نێوان نرخی بازاڕی ئازاد و نرخی کارگە، کێشەکانی گواستنەوە، کەمی نەختینەیی، و تێچووی چاککردنەوە و بیمە پێویستی بە ڕێبازێکی وریا هەیە بۆ وەبەرهێنانی ئۆتۆمبێل. سەرەڕای ئەوەش، کڕینی ئۆتۆمبێلی دەستی دوو مەترسییە ناوازەکانی دروست دەکات. هەروەها تەسفیەکردنی پارە دوای کڕینی ئۆتۆمبێل لە چاو شێوازەکانی تر چالاکترە. بە گشتی ئەم بازاڕە داهاتی کەمتری هەیە لە جۆرەکانی وەبەرهێنان کە لەم بابەتەدا پێداچوونەوەیان بۆ کراوە.
-
وەبەرهێنانی بانکی
Iلە ڕابردوودا وەبەرهێنانی بانکی بە ڕێبازێکی لۆژیکی و کاریگەر دادەنرا؛ بەڵام لە ساڵانی ڕابردوودا هەڵاوسان لە سوودەکانی گەڕانەوەی وەبەرهێنانی بانکی زیاتر بووە. وەبەرهێنانی بانکی لەم ساڵانەی دواییدا زۆر سەرکەوتوو نەبووە لە پاراستنی توانای کڕین و بەهای پارە. سەرەڕای ئەوەش، حاشا هەڵنەگرە کە ئەم جۆرە وەبەرهێنانە مەترسی کەمتری هەیە لە چاو شێوازەکانی تر. بەڵام ئەم مەترسییە کەمترە، داهاتێکی کەمتریشی لێدەکەوێتەوە. بۆیە ئەو کەسانەی کە مەترسیدار نین و نایانەوێت وزە و کاتێکی بەرچاوی دەروونی لە وەبەرهێنانی جۆراوجۆردا وەبەربهێنن، زۆرجار ئەم شێوازە هەڵدەبژێرن. دیارە کە ئەم کەسانە دەبێ ئەو داهاتە کەمترانەی پەیوەست بەم وەبەرهێنانە قبوڵ بکەن و بە وردی بیر لە بەرزبوونەوەی هەڵاوسانی ساڵانی ڕابردوو بکەنەوە.
ئەنجام
ڕەنگە هەندێک جار بژاردەی وەبەرهێنانی جۆراوجۆر ببێتە هۆی دڵەڕاوکێ و نیگەرانی، بە تایبەت بۆ کەسانی سەرەتایی لەم بوارەدا. بۆیە پێداچوونەوە بە هەموو ئەم شێوازانەدا، لەگەڵ لایەن و وردەکارییەکانیان، و بەراوردکردنیان لەگەڵ یەکتردا پێش ئەوەی هەر هەنگاوێک بگیرێتەبەر، شتێکی زۆر پێویستە. وەبەرهێنان لە بازاڕی بۆرسە، زێڕ، خانووبەرە، دراوە بیانییەکانی وەک دۆلار و یۆرۆ، بانکەکان و ئۆتۆمبێلەکان سوودی ناوازە پێشکەش دەکەن و مەترسی ئەگەری لەگەڵدایە، کە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر گەڕانەوەیان هەیە. ئەم بابەتە ئامانجی ناساندنی ئەم شێوازانە بووە بە وردی و لێکۆڵینەوە لە سوود و زیانەکانی هەریەکەیان. لە ئەنجامدا پێشنیار دەکەین تاکەکان بەپێی ئارەزوو و سەرمایەی سەرەتایی خۆیان وەبەرهێنان لەم شێوازە پێداچوونەوەیانەدا بکەن.