مدارک لازم برای صادرات به عراق
صادرات به عراق یکی از استراتژیک ترین مسیرهای تجارت خارجی ایران است که به دلیل نزدیکی جغرافیایی، اشتراکات مذهبی و فرهنگی، و نیاز شدید بازار عراق به محصولات ایرانی، فرصت طلایی برای صادرکنندگان محسوب می شود. اما این تجارت تنها در صورتی موفق خواهد بود که با آمادگی کامل و رعایت قوانین گمرکی و تجاری همراه باشد.
یکی از کلیدی ترین ارکان موفقیت در صادرات به عراق، آماده سازی کامل و دقیق مدارک لازم است. در ادامه، تمامی مدارک موردنیاز به همراه شرح کامل هر مورد ارائه شده است.
کارت بازرگانی (Business Card)
کارت بازرگانی نخستین سند قانونی برای ورود به عرصه صادرات است. بدون این کارت، هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نمی تواند به صورت رسمی کالایی را از ایران به خارج صادر کند.
چرا کارت بازرگانی اهمیت دارد؟
کارت بازرگانی سند شناسایی شما در تجارت خارجی است. این کارت به شما اجازه می دهد:
- کالاها را در سامانه گمرکی EPL ثبت و اظهار کنید
- با شرکت های خارجی قرارداد ببندید
- حساب ارزی و حواله های دلاری داشته باشید
- در اتاق بازرگانی به عنوان صادرکننده ثبت شوید
شرایط دریافت کارت:
- تابعیت ایرانی
- حداقل مدرک تحصیلی دیپلم
- عدم سوء پیشینه کیفری
- داشتن محل کار یا شرکت ثبت شده
- گذراندن دوره های آموزشی تجارت خارجی
این کارت توسط اتاق بازرگانی ایران با هماهنگی وزارت صمت صادر می شود و معمولاً یک ساله بوده و قابلیت تمدید دارد.
اظهارنامه گمرکی و ثبت در سامانه EPL
اظهارنامه گمرکی سندی رسمی است که اطلاعات کالای صادراتی را به گمرک اعلام می کند. این سند در بستر سامانه EPL (سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک ایران) ثبت می شود و برای خروج کالا از مرز ضروری است.
محتوای اظهارنامه گمرکی:
- مشخصات صادرکننده و خریدار
- کد تعرفه گمرکی (HS Code)
- وزن خالص و ناخالص
- ارزش کالا به دلار یا یورو
- تعداد بسته ها و نوع بسته بندی
- نوع وسیله نقلیه (کامیون، کانتینر، قطار و…)
این سند را می توان با کمک کارگزار گمرک یا ترخیص کار رسمی تهیه کرد. اشتباه در اظهارنامه ممکن است منجر به جریمه یا توقف کالا در گمرک شود.
فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
فاکتور فروش سندی رسمی و حقوقی است که نشان دهنده قیمت نهایی و توافقات میان صادرکننده و واردکننده است. این سند باید:
- به زبان عربی یا انگلیسی تهیه شود
- دقیق، خوانا، و دارای مهر و امضای صادرکننده باشد
- قیمت نهایی، ارز مورد استفاده، شرایط پرداخت (LC، TT، نقدی و…) و تحویل (EXW، FOB، CFR و...) را مشخص کند
فاکتور تجاری اصلی ترین سند مالی صادراتی است و هم در ایران و هم در عراق بررسی می شود.
لیست عدل بندی (Packing List)
Packing List یا لیست عدل بندی فهرستی کامل از جزئیات بسته بندی و چیدمان کالاها در محموله است.
اطلاعات موجود در این لیست:
- تعداد بسته ها (کارتن، جعبه، پالت)
- ابعاد و وزن هر بسته
- محتویات هر بسته
- شماره ردیابی یا بارکد کالاها
- وزن کل ناخالص و خالص کالا
این سند به گمرک ایران و گمرک عراق کمک می کند تا محموله را سریع تر بررسی و تأیید کنند. نداشتن این سند منجر به باز کردن بسته ها و تأخیر در ترخیص خواهد شد.
گواهی مبدا (Certificate of Origin)
گواهی مبدا سندی است که ثابت می کند کالا در ایران تولید یا فرآوری شده است. این گواهی توسط اتاق بازرگانی ایران صادر می شود و یکی از اسناد حیاتی برای ورود کالا به خاک عراق است.
چرا گواهی مبدا مهم است؟
- گمرک عراق برای تشخیص تعرفه گمرکی آن را بررسی می کند.
- صادرکننده ایرانی را به عنوان مالک قانونی کالا می شناسد.
- برای کالاهایی که با توافق تجاری یا تخفیف گمرکی صادر می شوند الزامی است.
در صورتی که کالا ساخت ایران نباشد ولی در ایران تغییر ماهیت داده باشد، می توان گواهی مبدا برای آن دریافت کرد.
گواهی بهداشت و استاندارد
برای برخی کالاها مانند مواد غذایی، محصولات بهداشتی، دارویی، آرایشی، گوشت و لبنیات، گواهی های بهداشتی و استاندارد الزامی هستند.
سازمان های صادرکننده:
- سازمان غذا و دارو (برای مواد خوراکی و آرایشی)
- سازمان دامپزشکی (برای محصولات دامی)
- سازمان ملی استاندارد ایران (برای کالاهای مشمول استاندارد اجباری)
این گواهی ها باید ترجمه شده، مهر شده و به روز باشند. بدون آن، کالای شما در مرز عراق ترخیص نمی شود.
بارنامه حمل (Road Waybill یا CMR)
برای صادرات زمینی به عراق، باید بارنامه بین المللی جاده ای (CMR) از شرکت حمل ونقل دریافت شود.
اطلاعات مهم در بارنامه:
- نام صادرکننده و واردکننده
- وزن و نوع کالا
- تعداد بسته ها
- اطلاعات کامیون و راننده
- مبدأ و مقصد حمل
بارنامه به نوعی سند مالکیت کالا در مسیر است و برای عبور از مرز و رسیدن به مقصد ضروری می باشد.
بیمه نامه حمل کالا (Cargo Insurance)
اگرچه بیمه نامه جزو مدارک اجباری نیست، اما به شدت توصیه می شود. بیمه، کالای شما را در برابر خطراتی مانند سرقت، تصادف، آتش سوزی یا تخریب پوشش می دهد.
صادرکنندگان می توانند از شرکت های بیمه داخلی یا بین المللی برای بیمه کردن محموله های خود استفاده کنند.
مجوزهای موردی یا دائمی
برخی کالاها برای صادرات نیاز به اخذ مجوزهای خاص دارند. این مجوزها از سازمان هایی مانند وزارت صمت، سازمان انرژی اتمی، وزارت نفت یا جهاد کشاورزی صادر می شوند.
مثال ها:
- قیر و فرآورده های نفتی → مجوز وزارت نفت
- تجهیزات پزشکی → مجوز وزارت بهداشت
- بذر، کود، سموم → مجوز وزارت جهاد کشاورزی
در صورت نداشتن این مجوزها، گمرک اجازه خروج کالا را نخواهد داد.
